Tiranë, 2 Mars 2021 – Në një raport të nisur në një ngjarje online sot, Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP) paraqet kërkime, analiza dhe rekomandime për të përmirësuar përpjekjet e Shqipërisë për të llogaritur personat e zhdukur.
Shqipëria, personat e zhdukur nga periudha komuniste – një vlerësim i nevojave bazohet në kërkimin dhe analizën e legjislacionit që ka të bëjë me dhe institucionet e përfshira në çështjen e personave të zhdukur nga periudha komuniste në Shqipëri, kryer nga ekspertët e ICMP nga 2018 në 2020 me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian (BE).
“Rekomandimet e raportit kërkojnë të sigurojnë që rastet e personave të zhdukur hetohen në mënyrë efektive dhe të drejtat e familjeve të të zhdukurve për të vërtetën, drejtësinë dhe dëmshpërblimet janë mbështetur,” tha Matthew Holliday, Shefi i Programit të Ballkanit Perëndimor të ICMP, gjatë ngjarjes në internet ku morën pjesë përfaqësues të autoriteteve shqiptare dhe komunitetit ndërkombëtar.
“Autoritetet shqiptare kanë një detyrim ligjor për të dhënë llogari për personat e zhdukur nga periudha komuniste – përgjegjësia e shtetit dhe veprimi i shtetit janë thelbësore. Puna e ICMP në të gjithë botën demonstron se personat e zhdukur mund të identifikohen me saktësi në përputhje me sundimin e ligjit, madje edhe dekada pas zhdukjeve. ”
Frederique Hanotier, Zyrtare për të Drejtat e Njeriut në Delegacionin e BE në Shqipëri, tha se rekomandimet e raportit pritej të sillnin përparim.
“BE është e përkushtuar fuqimisht për të mbështetur drejtësinë tranzicionale në Shqipëri, dhe në veçanti Autoritetin për Informim mbi dokumentet e ish Sigurimit të Shtetit, përmes ICMP,” tha ajo. “Rritja e ndërgjegjësimit të publikut për pajtimin dhe adresimi i çështjes së personave të zhdukur nga periudha Komuniste është e një rëndësie të madhe. Mbështetja e BE-së për këtë çështje kritike promovon vlerat themelore të BE-së, të cilat janë të rrënjosura në kornizën e saj të demokracisë, sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut. ”
Bilal Kola, Drejtori i Institutit për Integrimin e ish të Përndjekurve Politikë, përgëzoi BE dhe ICMP për mbështetjen e vazhdueshme për çështjen e personave të zhdukur në Shqipëri.
“është e rëndësishme të përmirësohet koordinimi i institucioneve shtetërore në procesin e personave të zhdukur si dhe financimi i tyre. Ne duhet të marrim masa dhe ta koordinojmë këtë proces në nivelin kombëtar,” tha ai.
Raporti rekomandon autoriteteve shqiptare:
- Miratimi i legjislacionit që përfshin dispozita për të mbrojtur të drejtat e familjeve të personave të zhdukur, pavarësisht nëse të zhdukurit ishin të përndjekur politikisht;
- të sigurojë që Autoritetit për Informim mbi Dokukmentet e ish Sigurimit të Shtetit i janë dhënë burimet financiare dhe njerëzore që i duhen për të hetuar dhe identifikuar të gjithë personat e zhdukur nga periudha komuniste;
- të krijojë një bazë të dhënash të vetme, të harmonizuar dhe gjithëpërfshirëse të personave të zhdukur për të lejuar shtetin të sigurojë informacion të saktë dhe të besueshëm në lidhje me rastet e personave të zhdukur;
- të sigurojë që ka mjaft prokurorë për të dhënë një përgjigje sipas detyrës zyrtare ndaj hetimeve të varreve klandestine dhe vendeve të krimit nga periudha komuniste;
- alokojë burime të mjaftueshme për Institutin e Mjekësisë Ligjore për ekzaminimin dhe identifikimin e rasteve të personave të zhdukur në përputhje me standardet ndërkombëtare të forenzikës dhe për ruajtjen e duhur të mbetjeve njerëzore deri në varrosjen e tyre.
Vlerësohet se rreth 6,000 persona u zhdukën nën regjimin komunist në Shqipëri në periudhën midis 1944 dhe 1991. Sipas të dhënave zyrtare, 5,501 persona të dënuar për arsye politike u ekzekutuan gjatë kësaj periudhe. Trupat e tyre nuk u kthyen më në familjet e tyre. Të dhënat zyrtare tregojnë gjithashtu se 987 të burgosur politikë vdiqën nga shkaqe të ndryshme në burgjet dhe qendrat e paraburgimit në Shqipëri. Vendndodhja e mbetjeve të tyre mortore është e panjohur për të afërmit e mbijetuar.
Rreth ICMP
ICMP është një organizatë ndërqeveritare e bazuar në traktate me seli në Hagë, Hollandë. Mandati i tij është të sigurojë bashkëpunimin e qeverive dhe të tjerëve në gjetjen e personave të zhdukur nga konflikti, abuzimet e të drejtave të njeriut, katastrofat, krimi i organizuar, migrimi i parregullt dhe shkaqe të tjera dhe t’i ndihmojë ata të bëjnë këtë. Është e vetmja organizatë ndërkombëtare e ngarkuar ekskluzivisht të punojë në çështjen e personave të zhdukur.